Zarówno temat kawy jak i temat snu od pewnego czasu jest mi szczególnie bliski. Jednak wiemy nie od dziś, że to połączenie zwykle nie jest najlepszym pomysłem. Czarny napar i spokojny sen, brzmi to trochę jak ogień i woda. Ale od każdej reguły są wyjątki i tak właśnie jest w przypadku kofeinowej drzemki. 

Temat powraca

 O kofeinowej drzemce pisałem już w 2014 roku na portalu Interia pl, wspominałem o niej w czasopiśmie Fit Magazyn, którego byłem redaktorem naczelnym. Informacje na temat tej praktyki znajdziecie również w materiale „Kofeina – Kompendium wiedzy”, który pojawił się w 2016 roku na moim kanale na YT. 

Co więc sprawia, że wracam do niego ponownie? Po pierwsze temat snu jest mi obecnie znacznie bliższy niż miało to miejsce w 2014 roku. Po drugie jeszcze bardziej lubię kawę. A po trzecie w tym roku ukazało się kolejne ciekawe opracowanie potwierdzające, że kofeinowa drzemka nie jest jedynie hipotezą, ale rzeczywiście poprawia wyniki sportowe lepiej niż drzemka solo czy kofeina solo. 

Kofeina tuż przed snem – jak to działa?

W tym miejscu pozwolę sobie zacytować fragment mojego artykułu, który wiele lat temu ukazał się na łamach portalu Interia.pl. Od tamtej pory mechanizm działania kofeinowej drzemki nie uległ zmianie i słowa te wciąż są aktualne:
„To dość kontrowersyjna, ale bardzo skuteczna metoda. Mimo emocji, jakie może wzbudzać, jest całkowicie zdrowa i bezpieczna. Polega na wypiciu kawy tuż przed +/- 20 minutową drzemką. Takie rozwiązanie w pierwszej chwili wydaje się nonsensowne, jednak działa lepiej niż sama drzemka lub kawa solo.
Mechanizm działania jest dość prosty. Kofeina łączy się w mózgu z receptorami adenozyny. To daje nam pobudzenie i poprawia koncentrację. Kiedy jesteśmy senni i zmęczeni, te receptory zajmowane są głównie przez adenozynę. Wypicie kawy w takiej sytuacji sprawia, że kofeina musi „konkurować” o receptor z adenozyną, co w efekcie nie przynosi zwykle silnego pobudzenia.
Warto jednak pamiętać, że kofeina nie zaczyna działać od razu po wypiciu kawy. Zajmuje jej to około 20-30 minut. Kiedy dołączymy krótką drzemkę, część adenozyny odłączy się od receptorów ustępując niejako miejsca kofeinie. W takiej sytuacji, kofeina podana przed snem, dociera na czas do receptorów i potęguje efekt pobudzenia”.

Nowe dane

Wiedza nieustannie się rozwija i jak wspominałem to jeden z powodów, który sprawia, że wracam do tego tematu. W pierwszej połowie roku ukazało się dość ciekawe opracowanie [2], potwierdzające potencjał kofeinowej drzemki w poprawie wyników sportowych. Dodam również, że Eric Trexler całkiem niedawno opisał to badanie wraz z obrazowymi wykresami, które pojawiły się na Strongerbyscience, pozwolę więc sobie zwrócić uwagę jedynie te najważniejsze kwestie [3].
W opracowaniu wzięli udział wytrenowani sportowcy, którym ograniczono czas snu w nocy, po czym wykonywali oni test polegający na powtarzalnym sprincie, przed którym pojawiała się drzemka, kofeina lub połączenie drzemki i kofeiny. Test był prowadzony w kilku wariantach:
A) Normalny sen (8,5 godziny w noc poprzedzającą test)
B) Restrykcja snu (4,5 godziny w noc poprzedzającą test) + placebo

C) Restrykcja snu (4,5 godziny w noc poprzedzającą test) + kofeina (5mg/kg)
D) Restrykcja snu (4,5 godziny w noc poprzedzającą test) + drzemka + podanie placebo
E) Restrykcja snu (4,5 godziny w noc poprzedzającą test) + drzemka + kofeina (5mg/kg)

Ostatnia kombinacja (E) to oczywiście nasza kofeinowa drzemka. W tym przypadku praktyka polegała właśnie na podaniu kofeiny tuż przed drzemką, która trwała 20 minut. Czy to połączenie dawało benefity? Spójrzmy na wyniki eksperymentu.

Okazało się, że drzemka (D) dawała lepsze rezultaty niż kofeina (C). To może być pewna wskazówka gdy mamy do wyboru tylko jedną opcję. Nas jednak interesuje przede wszystkim opcja E i tu dobra wiadomość – zastosowanie kofeinowej drzemki (podanie kofeiny tuż przed drzemką) okazało się tu najskuteczniejszym rozwiązaniem – dawało lepsze rezultaty niż drzemka czy kofeina solo.

Triki zamiast snu?

Oczywiście zawsze, przede wszystkim zachęcam do tego by regularnie dbać o odpowiednią regenerację i nocny sen. Ma to niezwykle duży wpływ nie tylko na wyniki sportowe czy pamięć ale również zdrowie fizyczne, psychiczne i ogólną jakość funkcjonowania. Niemniej jeśli z jakichś powodów nie jest to możliwe, (okresowe) zastosowanie kofeinowej drzemki da nam więcej niż sama kawa czy kilka minut na snu.

1. Kofeina – kompendium wiedzy – YouTube 

2. Romdhani M, Souissi N, Moussa-Chamari I, Chaabouni Y, Mahdouani K, Sahnoun Z, Driss T, Chamari K, Hammouda O. Caffeine Use or Napping to Enhance Repeated Sprint Performance After Partial Sleep Deprivation: Why Not Both? Int J Sports Physiol Perform. 2021 Feb 11;16(5):711-718. doi: 10.1123/ijspp.2019-0792. PMID: 33571957.

3. https://www.strongerbyscience.com/research-spotlight-caffeine-naps